Door Wim Braakhekke
December 2016 De oplettende wandelaar kan het niet ontgaan: het lijkt op een witte voetbal met haren en zit op 2 meter hoogte tegen de stam van een beuk geplakt,
vlak bij het informatiecentrum Renkums Beekdal. Ook fietsers stoppen om een foto te maken. Maar wat is het?
Een grapjas constateerde een sterke gelijkenis met de geblondeerde kuif van een bekende Limburgse politicus. Hij zat er niet ver naast, want het is een pruikzwam, ook wel apenkop genoemd. Een zeldzaamheid, want in Nederland komen in maar enkele tientallen exemplaren voor. Hij is verkozen tot ‘Paddenstoel van het jaar 2016’. Liefhebbers komen van heinde en verre om hem te bewonderen en op hun lijstje af te vinken.
De pruikzwam is een parasitaire schimmel die leeft op stamwonden van oude beuken. Het roomkleurige vruchtlichaam verschijnt aan het eind van de zomer. Het kan wel 25 tot 50 cm groot worden en is bezaaid met rubberachtige, enkele centimeters lange, hangende stekels, waaraan de sporen worden gevormd.
Het is een zwakteparasiet die witrot veroorzaakt. Bij witrot wordt houtstof afgebroken, waardoor de boom gevoelig wordt voor stambreuk. Toch kan een pruikzwam jarenlang op dezelfde boom voorkomen, zonder dat er schade aan de boom is te zien. En als de boom sterft kan de schimmel nog jarenlang doorgroeien.
De pruikzwam is eetbaar en smakelijk. In China wordt hij wel gebruikt als vleesvervanger en als medicijn tegen dementie en velerlei andere akelige ziekten. Gelukkig kan hij goed worden gekweekt op boomstammen of zaagsel. Je kunt het zelf doen, daar zijn pakketten voor op de markt, maar dan moet je wel een paar jaar geduld hebben. Je kunt hem soms ook kopen op de markt of in een delicatessezaak.
De nieuwsgierige wandelaar kan er beter afblijven, want op oudere leeftijd wordt hij bitter. Bovendien is het een van de meest bedreigde soorten van Europa. Wat hij dan weer gemeen heeft met de geblondeerde Limburgse politicus.
Meer lezen: www.de-veluwenaar.nl/2013/11/08/de-pruikzwam-zeldzaam-en-eetbaar
Noot van de redactie: De Pruikzwam (Hericium erinaceus; RL: Bedreigd) was Paddenstoel van het jaar 2016 . Er zijn zo’n 24 Pruikzwammen gesignaleerd in Nederland, één daarvan dus in ons eigen Beekdal.
