Categorie: Zoogdieren

Bekijk hier onze berichten over zoogdieren in het Renkums Beekdal. Heeft u een tip voor onze website? Mail dan naar webmaster@renkumsbeekdal.nl.

De das in winterrust

In de winter gaat de natuur in ruststand. Er is weinig voedsel en ook minder zonlicht en warmte. Om zich te wapenen tegen deze periode worden er van te voren reserves opgebouwd, voorraden aangelegd en gaan planten en dieren in spaarstand. Bomen stoten hun bladeren af om te voorkomen dat ze uitdrogen. De bladeren verdampen anders te veel vocht van de boom. Dieren trekken naar warmere streken of verstoppen zich de hele winter op een beschut plekje en slapen of ze bewegen zo weinig mogelijk om energie te sparen.

Wonen in een burcht
De das is zo’n dier dat in winterrust gaat. Dit grote dier dat laag op zijn poten staat en een dikke grijze vacht heeft met de karakteristieke witte en zwarte strepen op zijn kop, leeft in een burcht die hij graaft onder de grond en vele generaties met zijn familie bewoont. Hierdoor ontstaat in de loop van tijd een enorm stelsel van gangen en kamers waar ze meestal met meerdere dassen bij elkaar liggen te slapen. Hij gaat echter niet in winterslaap. Af en toe wordt hij wakker en komt naar buiten om toch wat voedsel te zoeken en te toiletteren.

Waar is de WC?
Een das maakt mestputjes. Hij graaft een kuiltje in de grond waar hij zijn behoefte in doet. Dat maakt hij daarna echter niet dicht, hij wil dat de geur goed te ruiken is voor andere dassen zodat die weten dat hier al een familie das woont. De mestputjes zijn dan ook vaak te vinden in de buurt van dassenburchten.

Uitgebreide menukaart
Het hoofdvoedsel van de das zijn regenwormen, slakken, bessen en graan. Hij heeft scherpe tanden en is een alleseter die zich aanpast aan het voedselaanbod. Hij is over het algemeen ’s nachts actief om voedsel te zoeken. Voor de winter begint bouwt hij een vet voorraad op in zijn lijf.  Ze zijn voor de winter dan ook een stuk zwaarder dan in de lente. Ze leggen geen voedselvoorraad aan en houden hun burcht heel schoon. Het nest materiaal wordt zelfs regelmatig gelucht!

Familie das
Straks in het voorjaar worden ze weer actiever en gaan op zoek naar voedsel om hun reserves weer aan te vullen. Jongen die misschien al een aantal jaar in de burcht bij hun ouders wonen gaan op zoek naar een partner en vertrekken om wellicht een eigen burcht te beginnen. Ze blijven echter lange tijd bij elkaar wonen omdat ze samen sterker staan om hun territorium te verdedigen.

Groet Boswachter Jaël Bergwerff

Foto: Staatsbosbeheer; De das met de karakteristiek zwart/witte strepen op zijn kop.

Renkum bronst

Foto: Burlend Hert, Staatsbosbeheer

Burlen bij volle maan

Als de dagen korter worden en de avonden fris is het tijd voor de edelhertenbronst. Mijn mooiste bronstbeleving op de Veluwe was bij volle maan. We hadden een wandeling gemaakt door het donker en waren aangekomen bij een plek waar het wild komt grazen. Onderweg hadden we al enkele malen het geburl in de verte gehoord. Nu bij de wildweide konden we het dichtbij horen. Doordat het volle maan was konden we vaag wat schaduwen op het weitje zien bewegen. En toen, ineens, gewei gekletter! Blijkbaar was een tweede hert de uitdaging aangegaan om de claim van het plaatshert op de vrouwtjes te betwisten. We hoorden keer op keer het geluid van op elkaar slaande geweien. Ik keek op naar het licht van de volle maan en op dat moment vloog er een bosuil over met zijn kenmerkende roep; “hoe-hoe-hoeee”. De avond was compleet.

Wat is bronst?

De bronst is de tijd dat de herten gaan paren. Voor edelherten is dat in de periode van half september tot begin oktober. Het is afhankelijk van het weer en dit jaar kan de periode van droogte misschien ook een rol spelen of de bronst eerder of later begint. De hindes de vrouwtjes, leven in een roedel op een vaste plek op de Veluwe. De herten, de mannetjes, leven het hele jaar ook in hun eigen roedel met alleen mannetjes, behalve als de bronst begint. De roedel valt dan uit elkaar en sommige mannetjes gaan helemaal naar de andere kant van de Veluwe om daar een roedel hindes te claimen als hun harem. Dit noemen we een plaatshert. Met het geburl, een soort brullend geluid dat de herten maken, laat het plaatshert weten heer en meester te zijn. Andere herten kunnen dan het gevecht aangaan om de claim op de vrouwtjes te veroveren. Het is puur een krachtmeting. Het hert dat wint mag met de vrouwtjes paren.

Excursies

Tot voor kort kwamen er geen edelherten voor in de natuur rond Renkum. Sinds de aanleg van het Jac.P. Thijsse ecoduct hebben de herten de mogelijkheid om naar het zuiden te trekken en uiteindelijk de rivier te bereiken. Een roedel hindes heeft zich al gevestigd aan de zuidkant van de A12. Ik ben heel benieuwd of we iets gaan merken van de bronst. Op 22 september en 6 oktober organiseert Staatsbosbeheer een excursie wildsporen. We gaan op zoek naar sporen van wilde dieren en zullen daarbij ook sporen van edelherten tegen komen. Als we geluk hebben horen we misschien ook wel een burl!

Opgeven voor de excursie kan via www.staatsbosbeheer.nl/sporenbuunderkamp

Op pad met de Blauwe Bever!

Met de wind in mijn haren sta ik op de boeg van het schip. Het uitzicht over de Neder-Rijn en de uiterwaarden is fantastisch! Koeien staan met hun enkels in het water of liggen lui met zijn allen onder een boom langs de oever. In het kader van onze samenwerking ben ik uitgenodigd om een keer mee te gaan op safarischip de Blauwe Bever.

Het is ontzettend leuk om de uiterwaarden nu eens van een andere kant te zien, vanaf het water! We passeren de monding van de Renkumsebeek die door de Renkumsebenedenwaard stroomt. Anders zie je dat stukje alleen wanneer je het Hartensepad (klompenpad) loopt. We varen achter Parenco langs en zien van deze kant dat het een historisch pand met modernere bijgebouwen is. Ook kunnen we nu de nieuwe vistrap zien die de huidige monding van de Heelsumsebeek vormt. De vissen kunnen hier trapsgewijs met kleine hoogte verschillen tegen de stroom op de beek op zwemmen.

Bij een krib leggen we aan in de Jufferswaard. Via een loopbrug gaat iedereen het land op en neemt onze gids ons mee op een korte excursie door de Jufferswaard. We starten met een geweldig uitzicht op de plas waar we grutto’s tureluurs, kieviten, bergeenden en visdiefjes zien. We wandelen naar de Noordberg waar we het oude hakhoutbos bewonderen en de oude laan richting kasteel Doorwerth.

Weer in de Jufferswaard lopen we langs de nieuwe loop van de Heelsumse beek waar al veel begint te groeien en duidelijk de stekelbaarsjes al hun stek gevonden hebben. De nieuwe beekloop voorziet in paaiplaatsen voor allerlei soorten vissen als de winde of de rivierprik.

Natuurlijk is het gebied voor mij heel bekend maar het is erg leuk om door de gids van de Blauwe Bever rondgeleid te worden en zijn verhaal te horen. De mensen die mee zijn komen zowel uit Renkum als van andere plaatsen en de wandeling is voor iedereen interessant.

Na de wandeling van ongeveer drie kwartier gaan we weer terug de boot op en varen nu met de stroom mee naar Wageningen terug. Onderweg vliegen de oeverzaluwen regelmatig langs en zien we hun nestgaten in de oever. Een kop soep aan boord verwarm onze handen want op het water is het toch net wat frisser dan op het land. Een heerlijk uitje met een verassende blik op de rivier!

De blauwe Bever organiseert regelmatig allerlei vaartochten met een excursie in natuurgebieden Langs de Neder-Rijn. Bij Staatsbosbeheer komen ze bijvoorbeeld in de Jufferswaard en de Wageningse Bovenpolder. Kijk op https://deblauwebever.nl voor meer informatie.

Groet, Boswachter Jaël Bergwerff

Reeënliefde

foto: Staatsbosbeheer

Eind juli/begin augustus zijn reeën maar met één ding bezig: vrouwtjes versieren. De bronsttijd is begonnen. In deze periode zijn de reeën op de Veluwe aan het begin van de jaarlijkse bronsttijd. Bij de bokken (mannetjes) gieren de hormonen door het lijf. De bokken zijn druk bezig indruk te maken op de geiten (vrouwtjes).

Eind juli komt de reeënbronst op gang. Bronst is de periode waarin de reeën bronstig zijn, of te wel, het is paringstijd. In deze periode zijn met name de bokken heel erg bezig met het veroveren van een partner. Ze zijn er zo op gefocust dat ze minder goed op hun omgeving letten.

De bok begint meestal met het afbakenen van zijn territorium door met zijn gewei tegen jonge boompjes te schuren en te slaan. Hij markeert op deze manier de plek met zijn geursporen. Ook krabbelt hij met zijn poten aan de grond om geur achter te laten. Deze sporen kun je goed vinden in het bos. Als er een andere bok in het gebied komt wordt het knokken. Het territorium moet verdedigd worden en dat gaat samen met geweigekletter. Reeën hebben niet zo’n groot gewei als Edelherten maar kunnen toch beschikken over een mooie zes-ender, een gewei met aan elke tak drie uiteinden.

Als je in deze tijd van het jaar reeën ziet zie je vaak dat de geit wel alert opkijkt maar de bok alleen maar achter haar aan sjouwt. Hij snuffelt aan haar achterste en loopt soms hele rondjes achter haar aan. De geiten scheiden een geur af en maken een soort fluitend geluid waarmee ze de bok roept. De bok daarentegen maakt een soort blaffend geluid wat echt een beetje op honden geblaf lijkt.

Omdat ze letterlijk in rondjes lopen, vaak om een boom heen, kan je platgetreden cirkels vinden in het bos. Vroeger dacht men dat dit werk van heksen was. De mysterieuze cirkels werden dan ook heksenkringen genoemd en men was van mening dat de heksen hier ‘s nachts rond de boom dansten.

Soms gaan de reeën in galop achter elkaar aan en dan is het oppassen. Omdat ze niet goed opletten kunnen ze zomaar de weg oprennen. In deze periode zijn er dan ook vaker aanrijdingen. Voor ons is deze periode leuk omdat je de reeën veel makkelijker kunt zien en het paringsritueel kan aanschouwen. Omdat ze zo druk zijn met elkaar hebben ze ons minder in de gaten en is de kans groter om de dieren in hun natuurlijke omgeving waar te nemen.

De collega’s van Staatsbosbeheer Flevoland hebben een mooi filmpje van de reeën bronst gemaakt met een wildcamera. Hierop kun je goed zien hoe het ritueel in zijn werk gaat.

Groet,
Boswachter Jaël Bergwerff van Staatsbosbeheer

Reeënbronst juli 2016

Reeënliefde

Eind juli komt de reeënbronst op gang. Bronst is de periode waarin de reeën bronstig zijn, of te wel, het is paringstijd. In deze periode zijn met name de bokken (de mannetjes) heel erg bezig met het veroveren van een partner. Ze zijn er zo op gefocust dat ze minder goed op hun omgeving letten. Als je in deze tijd van het jaar reeën ziet zie je ook vaak dat de geit (het vrouwtje) wel alert opkijkt, maar dat de bok alleen maar achter haar aan sjouwt. Hij snuffelt aan haar achterste en loopt soms hele rondjes achter haar aan. De geiten scheiden een geur af en maken een soort fluitend geluid waarmee ze de bok roept. De bok daarentegen maakt een soort blaffend geluid wat echt een beetje op honden geblaf lijkt.

Soms gaat het in galop achter elkaar aan en dan is het oppassen. Omdat ze niet goed opletten kunnen ze zomaar de weg oprennen. In deze periode zijn er dan ook vaker aanrijdingen. Voor ons is deze periode leuk omdat je de reeën veel makkelijker kunt zien en het paringsritueel kan aanschouwen.

Bekijk hier een mooi filmpje gemaakt met een wildcamera bij Staatsbosbeheer in de Achterhoek:

De bok begin meestal met het afbakenen van zijn territorium door met zijn gewei tegen jonge boompjes te schuren en te slaan. Hij markeert de plek op deze manier met zijn geursporen. Ook krabbelt hij met zijn poten aan de grond om zijn geur achter te laten. Deze sporen kun je goed vinden in het bos. Als er een andere bok in het gebied komt wordt het knokken. Het territorium moet verdedigd worden en dat gaat samen met geweigekletter. Reeën hebben niet zo’n groot gewei als edelherten, maar kunnen toch beschikken over een mooie zesender, een gewei met aan elke tak drie uiteinden.

Omdat ze zo druk zijn met elkaar, hebben ze ons minder in de gaten en is de kans groter dat we de dieren in hun natuurlijke omgeving te zien krijgen. Staatsbosbeheer organiseert een aantal reeënbronstexcursies vanaf hotel de Buunderkamp. We gaan opstap met de schemer, dan zijn de reeën actief. Normaal mag je dan niet meer het natuurgebied in maar onder leiding van een deskundige gids van Staatsbosbeheer is dit wel mogelijk. Om zo min mogelijk op te vallen dragen we donkere kleding en vooral geen parfum! Op  augustus kunt u nog mee om de reeën in hun bronst periode te spotten. Bekijk hier de activiteit in onze agenda.

Groet,
Boswachter Jaël Bergwerff

 

Wollige grasmaaiers in het Renkums Beekdal

De komende week is het extra leuk wandelen zijn in het Renkums beekdal. Dinsdag 3 mei komt er een kudde schapen een week lang het beekdal begrazen. Wandelaars die een rondje beekdal lopen, zien dan de wollige grasmaaiers aan het werk. Staatsbosbeheer huurt de kudde van de schaapherders van de Grebbeveld in als onderdeel van het natuurbeheer voor meer variatie in soorten planten en dieren in het beekdal.

Op de hogere delen in het Renkums Beekdal worden de schapen ingezet om een handje te helpen met het natuurbeheer. Door een aantal dagen de kudde te laten grazen verbeterd de vegetatielaag. Het gras is op de hogere delen wat vervilt. Dat wil zeggen dat het gras zo dicht ineen groeit dat de andere kruiden geen kans meer krijgen te ontkiemen. Dat zou betekenen dat er een heel eenzijdige vegetatie ontstaat. De soortenrijkdom is belangrijk in het Renkums Beekdal. Daarom zijn de wollige grazers een week lang aan het werk. Staatsbosbeheer wil graag veel soorten planten de kans geven, waardoor er ook weer meer insecten, vogels, amfibieën et cetera komen.

Met schapenbegrazing kan die vervilting doorbroken worden en krijgen de andere plantensoorten weer kans. De schapen trappen met hun kleine hoefjes openingen in de vervilte laag. Ook doordat ze het gras heel kort afgrazen komen ze door de vervilting heen. Koeien zijn veel zwaarder en zouden de vegetatie helemaal kapot lopen, vooral omdat het drassig is in het beekdal. De schapen zijn in het najaar van 2015 al een keer een week geweest om na de groeiperiode en het maaien het laatste gras af te eten. Dat noemen we ‘na beweiding’. Nu in het voorjaar de vegetatie weer begint te groeien komen ze weer een aantal dagen om ‘voor te beweiden’. Het opkomende gras wordt door de schapen afgegeten en de kruiden die wat later kiemen krijgen daardoor de kans tussen het open getrapte en kort gegeten gras op te komen.

Het leuke is dat de schapen nu, in tegenstelling tot het najaar, lammetjes hebben. Een echt voorjaarsgezicht in het Renkumsbeekdal.

tekst: Jaël Bergwerff, Staatsbosbeheer

Kudde in Renkums Beekdal

In het weekend van 12 en 13 december is deze kudde in drie dagen van Amerongen naar Renkum gelopen (met een overnachting op de Plantage Willem III en op de Laarsenberg). Een week lang hebben de schapen het Renkums Beekdal begrazen. Lekker sappig gras, en gelukkig niet eens zo heel erg nat (wat je van een beekdal eigenlijk wel zou verwachten namelijk).

[metaslider id=2584]

 

Dit weekend trekt de kudde verder naar de Renkumse hei (bij de Airborne snackbar op de hoek van de Telefoonweg). En volgende week gaat de kudde naar de geluidswal bij Cinemec in Ede, waar we dan rond Kerst en Oud&Nieuw staan. Dit keer niet de binnenkant van de geluidswal, maar de buitenkant, langs de snelweg. Ook daar kun je gerust gaan kijken. Je kunt naast Cinemec de geluidswal op wandelen of fietsen, en dan kun je vanaf de bovenkant de kudde mooi zien staan. We vinden het nog wel spannend, zo langs de snelweg, al zit er gelukkig een sloot tussen. Maar er zijn genoeg begrazingsbedrijven die het ook doen, dus het gaat vast goed.

Na Cinemec is het tijd voor de winterbegrazing bij de boeren in het Binnenveld. Normaal zouden we daar al staan, maar omdat we van het voorjaar door allerlei omstandigheden zo laat begonnen met begrazen, gaan we nu wat langer door. Gelukkig werkt het weer goed mee.

 

bron: http://grebbeveld.nl/kudde-in-renkums-beekdal/